۱- شايسته جان احدى رييس شوراى ولايتى پکتيا:
در اين شکی نیست که ذخاير گستردۀ معدنى در ولايت پکتيا وجود دارد؛ اما متاسفانه که هنوز به علت بى توجهى مورد تشخيص قرار نگرفتهتا قرارداد آن امضا و استخراج گردد. ما نگرانى هاى خود را در مورد قاچاق معادن با مسوولان امنيتى اين ولايت درميان گذاشته ايم؛ ولى مانند قطع جنگلات ازسوى زورمندان، از استخراج و قاچاق معادن نيز جلوگيرى به عمل نيامده و هم اکنون حکم استخراج چند صد تُن مواد از معدن مس مچلغو، براى استخراج آزمايشى به يک شرکت استخراجى داده شده است؛ غير از اين،نمى دانيم که ديگرچه شده و چطور کرده اند.
.
-عبدالمبين فقيرزادهرييس شوراى ولايتى پکتيکا:
رياست معادن به تازه گى در ولايت پکتيکا آغاز به کار نموده و تاکنون کدام کارى در بخش معادن انجام نداده است؛ اما اين ولايت داراى معادن گسترده و بزرگ از قبيل کرومايت، ذغال سنگ، طلا، تيل و...ميباشد.معادن ولايت پکتيکا در مناطق گومل، برمل، جانى خيل ولسوالى خيرکوت موقعيت دارد؛ اما تا کنون کدام قرارداد دربخش استخراج آن صورت نگرفته و معلوماتى درمورد قاچاق نيز در دسترس ندارم؛ در صورت نبود امنيت، هيچگونه قرارداد استخراج امضا نخواهد شد.
۶- عاقله حسينى منشى شوراى ولايتى باميان:
ولايت باميان، يک ولايت غنى از نگاه معادن است که آهن و ذغال سنگ در جايگاه نخست آن قرار دارد. همچنان دومعدن بزرگ به سطح کشور در اين ولايت وجود دارد که اگر استخراج گردد، مردم باميان از بيکارى و فقر نجات خواند يافت.کندنکارى هاى خودسر، در معادن آهن در اين ولايت وجود داشت که فعلاً مهار گرديده و استخراج خود آهن امکان ندارد.تا کنون تحقيقات در مورد معادن به ويژه سنگ هاى قيميتى باميان صورت نگرفته و اکثر معادن اين ولايت،هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته است.
محترمه امینعضو شوراى ولايتى ننگرهار:
دولت تا کنون نيز نتوانسته که معادن ولايت ننگرهار را استخراج نمايد؛ درحاليکه ما در تمامى جلسات ادارى ولايتى از استخراج قانونى، تشخيص و جلوگيرى از استخراج غيرقانونى پيشنهادهايى داشتيم؛ اما شکل عملى نگرفته، فقط جلواستخراج غيرقانونى گرفته شده است.در اين ولايت، يک رياست معادن داريم که کدام فعاليتى کرده نمى تواند و نه هم به جز قراردادهاى کوچک، توانايى فعاليت را دارد.
داکتر محمد افضل حديدرييس شوراى ولايتى بلخ:
ولايت بلخ، داراى ذخاير مختلف طبيعى ميباشد؛ اما تا کنون کارهاى سريع در بخش استخراج اساسى معادن صورت نگرفته است. ولايت ما از نگاه نفت، گاز، چونه، نمک، جغل و ساير سنگ ها، يک ولايت غنى ميباشد.برخى قراردادهاى دولتى صورت گرفته؛ اما هنگام سپردن به قراردادى، هيچ نوع نظارت از سوى ادارۀ معادن به عمل نيامده است. به گونۀ مثال قراردادهاى جغل اندازى دشت هاى چشمۀ شفا و شاديان که از سوى وزارت معادن صورت گرفته، مواد آن طبق قرارداد انتقال يافته؛ اما در قرارداد تذکر رفته که محلاتى که جغل از آن گرفته شده، بايد دوباره هموار گردد؛ درحاليکه مناطق مذکور، بايد به زمين هاى زراعتى مبدل مى شد؛ اما فعلاً گودال هاى عميق در آن ايجاد شده است.هم اکنون قراردادهاى استخراج چونه در مناطق تاشقرغان و دامنه هاى کوه هاى البرز صورت گرفته؛ اما موقعيت معدن بعد از انتقال مواد، به شکل منطقۀ خرابه باقى مانده است. از همچو کارکردها درحد توان خود نظارت کرده و خودم به منطقه رفته و به ادارات ذيربط گزارش داده ام.
۱۱-تورمحمدظريفى، عضو شوراى ولايتى هرات:
ولايت هرات،در سطح کشور داراى معادن بيشتر است و براساس معلومات مردم؛ برخى شرکت هاى خارجى ميخواستند معادن نفت را به شکل غيرقانونى استخراج نمايند؛ اما ادارۀ ولايتى، اين موضوع را با حکومت مرکزى و رسانه ها در ميان گذاشت. شما اطلاع داريد که شرکت هاى خارجى، جهت تشخيص معادن، به ولسوالى کرخ رفته و دست به استخراج غيرقانونى معادن زده بودند. ولسوالى کرخ، داراى معادن طلا و همچنان سنگ هاى قيمتى ميباشد که سنگ هاى قيمتى آن، هنگام ساخت سرک هرات- بادغيس تشخيص شده بود و شوراى ولايتى هرات، کار استخراج آن را متوقف کرد و وزارت اطلاعات و فرهنگ را در جريان گذاشت و بعداً اجراآت صورت گرفت.همچنان ولايت هرات،داراى ذخاير گستردۀ زمينى چون زمرد در ادرسکن، گچ و ساير معادن ميباشد و حتى گفته ميشود که يورانيم نيز در قسمت غربى هرات تشخيص شده است. کشور ما توانايى استخراج آن را ندارد و ما مجبوراستيم که از خارجى ها کمک بخواهيم. برخى حلقات در راس حکومت وجود دارند که ميخواهند معادن افغانستان، مورد استفادۀ افراد مشخص قرار گيرد و ولايت هرات نيز از اين ضرر مصوون نيست.
عبدالله احمدزی
۱۰- نادر خان گيرو والعضو شوراى ولايتى غزنى:
طوريکه لازم است معلومات در مورد معادن غزنى نداريم و رياست معادن اين ولايت، تا کنون نتوانسته تمامى معادن ولايت غزنى را کشف کند و يا هم معلومات حاصل نمايد.رياست معادن، بايد يک مجله ميداشت که تمامى معادن ولايت در آن معرفى مى شد؛ اما تاکنون هيچ کارى در اين مورد نکرده، صرف منافع شخصى خود را مدنظر ميگيرند و کارى که قابل ذکر باشد، انجام نداده است.از وضعيت معادن خبر ندارم و دولت نيز در مورد هيچ کارى انجام نداده است. معادن ولايت غزنى، مثل سابق فعلاً نيز قاچاق ميشود. طبق معلومات من، اين قاچاق توسط يک تعداد زورمند و افراد مسلح، به کشورهاى پاکستان و ايران صورت ميگيرد؛ مخالفين مسلح بر ساحۀ معادن حاکميت دارند؛ اما با آن هم همواره از قاچاق آن به دولت خبر داده ايم.
مولوى کريم عباس عضو شوراى ولايتى پنجشير:
در اينجا معادن زيادى از زمردهميافت ميشود؛ معادن زمرد را مکرراً از نزديک ديدم، رييس معادن ولايت پنجشير را جهت ارائه معلومات و مصوونيت معادن، به شوراى ولايتى دعوت کرده بوديم؛ وضعيت معادن اين ولايت، بهتر است و قاچاق نمى گردد و تمامى امور در تفاهم با شوراى ولايتى و کنترول رياست معادن پيش برده ميشود.تا کنون قرارداد رسمى کدام معدن در اين ولايت امضا نشده و مثل سابق،به شکل خودسر استخراج ميشود. حکومت وجود دارد و رياست معادن نيز فيصدى خود را ميگيرد؛ ولى مقدار زمرد کم است،که اگر قاچاق هم صورت گيرد، معلوم نمى شود.
الحاج عبدالمجيدشکيب رييس شوراى ولايتى بادغيس:
سروى هايى که دو سال قبل در ولايت بادغيس صورت گرفته، از سرحدات هرات گرفته تا بالامرغاب و همچنان در نزديکى سرحد ترکمنستان، معادن وافر گاز و نفت موجود است؛ اماعلاوه بر سنگ هاى مرمر، سنگ هاى ساختمانى نيز وجود دارد که از سوى افراد محل مورد استفاده قرار ميگيرد.همچنان مردم ما از اطراف، يک نوع سنگ هاى قيمتى را مى آورند که مردم با آن آشنايى ندارند.تا کنون کدام معدن ولايت بادغيس به قرارداد سپرده نشده؛ زيراکه از ايجاد رياست معادن در اين ولايت، هنوزهم يک سال نمى گذرد و ادارۀ اين رياست، هنوزهم ناتکميل است.
نفيسه هجران، عضو شوراى ولايتى لوگر:
معادن زيادى در ولايت لوگر وجود دارد که برخىدر مناطق امن و برخى ديگرهم در مناطق ناامن واقع است و مسوولان امنيتى نيز به آنجا رفته نمى توانند تا تشخيص نمايند که به چه اندازه معادن در کدام مناطق وجود دارد؟ معدن مشهور لوگر، معدن مس عينک است که آنرا از نزديک مشاهده کرديم. برخى معادن در ولايت لوگر قاچاق ميشود؛ اما همزمان با اطلاع يافتن از قاچاق آن جلوگيرى به عمل آمده است. به گونۀ مثال، ولسوالى ازره در سرحد با پکتيا موقعيت دارد که داراى سنگ هاى کرومايت ميباشد و معادن آن، گاهگاه از طريق پکتيا به پاکستان قاچاق ميشود؛ اما با رسيدن به پکتيا از سوى ارگان هاى امنيتى جلوگيرى ميگردد.
