ولايت پروان؛ با داشتن منابع سرشارزیرزمینی، یکی از مهمترین نقاط افغانستان محسوب شده و بخصوص معادن سُرب و جست آن، کیفیت بالایی دارد و از شهرت خوبى برخوردار است.
درين ولایت، ١٥ نوع مواد معدنی وجود دارد که چهار معدن (سُرب، جست، زغال سنگ و بيرل) در ولسوالى سياه گرد درۀ غوربند؛ و چهار معدن ديگر (مس، آهن، کرومايت و سنگ تراورتین) در ولسوالى سرخ پارسا واقع است.
سه معدن ديگر شامل سنگ مرمر، سنگ کوارتز و پولی میتال آهن در ولسوالى سالنگ؛ دو معدن سدیریت در سالنگ و جبل سراج؛ معدن کرومايت در ولسوالى کوه صافى؛ و معدن پگماتيت در چاريکار مرکز ولايت پروان است.
معادن سُرب، جست وسنگ سرمه، ازهشتصد سال پیش و متباقی از ماه جدی سال ١٣٩١ تا کنون شناسایی و کشف گرديده است.
ازجملۀ اين معادن، تنها استخراج سنگ تراورتین، با دوازده شرکت قرارداد شده است.
مسوولان معادن پروان ميگويند که قرار است در آينده، برخى معادن ديگر نيز استخراج و به قرارداد برود که از اينطريق، عوايد آنان بيشتر خواهد شد.
١- معادن سُرب و جست:
معادن سُرب و جست، دارای رنگ خاکستری و سفید بوده برای برمه کاری سنگ ها استفاده میشود و یک ساحۀ وسیع را در اطراف کوه‌های هندوکش درمنطقه فرنجل ولسوالی سياه گرد، پوشانده‌است.
تحقیقاتى که در مورد انجام شده، نشان ميدهد که در ٦٥ منطقه در میان ٢٦ نوع از سنگها، سرب وجود دارد. تا فعلاً در هشت معدن سرب، مطالعه و تثبیت ذخایر صورت گرفته که معادن عمدۀ سرب و جست درافغانستان، در پروان می باشد.
حجم و اندازۀ اين دو معدن، تا هنوز از سوى مسوولان افغان به صورت دقیق مشخص نگردیده؛ اما نتایج تحقیقات زمین شناسان امریکایی نشان ميدهد که نوع منرال سُرب به نام گالينت (PPS) بوده، عیار سُرب ٩ درصد وعیار جست ٣ درصد تثبيت شده و مقدار ذخیرۀ قطعی، ٢٢١هزارتن سُرب می باشد.
٢- زغال سنگ:
اين معدن، در درۀ ترکمن و تایخان ولسوالی سیاه گرد موقعيت دارد؛ اما تا حال در مورد استخراج آن اقدامی صورت نگرفته و از حجم و مساحت آن نیز معلوماتی در دست نیست.
٣- معادن تراورتین، مس، آهن و سنگ کرومايت:
اين معادن، در مناطق درۀ ترکمن و حوض خاص ولسوالی سرخ پارساى درۀ غوربند قراردارد که به تازگی از سوی وزارت معادن کشف شده؛ اما تا حال مشخص نيست که چه مقدار مواد درين معادن وجود دارد.
تراورتین، سنگی است که از آن در ساختمان ها استفاده صورت می گیرد.
از میان این معادن، تنها استخراج معدن تراورتين، با١٠ شرکت خصوصی قرارداد شده است وشرکت های قرارداد کننده، به حساب یک مترمکعب سنگى که استخراج می کنند، ٢٤ افغانى به ریاست معادن پروان مى پردازند.
مسوولان معادن پروان ميگويند که قبلاً شماری از شرکت ها، به گونۀ خودسر ازين معدن استخراج میکردند که اکنون جلوگیری شده است. ١٠ شرکت خصوصی دیگر نیز بخاطر استخراج این معدن، پروپوزل های شان را به ریاست معادن سپرده اند.
٤- معدن کرومايت:
اين معدن، درسال جاری در ولسوالی کوه صافی از سوی وزارت معادن کشف شده که بعداً وزارت، روند استخراج آن را با شرکت خصوصی هیوادوال، قرارداد کرده و هم اکنون روند استخراج آن جریان دارد؛ اما اینکه استخراج آن، با چه معیاری قرارداد شده؟ معلوم نیست.
معدن کرومایت، درمناطق گداخیل و نازدرۀ ولسوالی کوه صافی موقعیت دارد.
کرومایت، رنگ خاکستری دارد و برای فولادسازی که با آهن یکجا میشود، ازآن استفاده ميگردد.
ذخایر کرومایت این معدن، به همراه سرپنتین‌ها (شاه مقصود) که در واقع ساکونیت و پیروکنیت می‌باشند، یافت میشود.
کرومایت ها به اشکال مختلف و لنزهای طویل، قطعات پراکنده و دانه‌های ریز می‌باشند. میزان ذخیرۀ معادن کرومايت در ولايت پروان، حدود ١٨٠ هزار تن متریک - محاسبه شده‌است.
٥- معادن پگماتيت:
اين معادن؛ درمناطق هوفیان شریف، خواجه سیاران علیا، توپ دره و سنجددرۀ چاريکار مرکز ولايت پروان، موقعیت دارند و از سوی ریاست معادن اين ولايت کشف شده؛ اما استخراج و قرارداد آن صورت نگرفته است.
پگماتیت، سنگ سفید رنگ است و در داخل آن، دانه های قیمتی میباشد.
انجنير عبدالاحد رییس معادن پروان گفت که بتا کنون این تعداد معادن، فقط نمونه برداری شده، ولی حجم و مساحت آنها مشخص نگرديده است.
وى افزود که در ساحات ديگر اين ولايت، علایم معدنی زیاد دیده شده است و آنها درآینده تصمیم دارند که به همين منظور، ٢٥ هزار متر زمین را سروى نمايند.
به گفتۀ مسوولان معادن؛ این اداره تلاش می کند که در آینده با قرارداد و استخراج معادن کشف شده، ٦٠ درصد عواید این ولایت را تمویل کنند که بیش از يکصد میلیون افغانی، سالانه تخمین زده شده است.
انجنير عبدالاحد گفت که اگر این معادن استخراج شوند، ٥٠ درصد مردم پروان و باشندگان شهر چاریکار، شامل کار می شوند.
وى علاوه کرد که عواید این ریاست، سال گذشته ٦٠٠ هزار افغانی بود؛ اما اکنون تنها از مواد ساختمان معدن تراورتين، به چهار میلیون افغانی افزایش یافته است.
٦- معادن سنگ مرمر، کوارتز و پولی میتال آهن:
اين معادن، در ولسوالی سالنگ موقعيت دارند که درسال جاری، توسط وزارت معادن کشف گرديده؛ اما تا کنون استخراج و قرارداد نشده است.
معدن سنگ مرمر در مناطق هیجان، دره کوکلامی، جعفرک، قلاتک و آهنگران کشف شده و همچنین معدن پولی میتال آهن، در مناطق تاغمه و بابه مردان سالنگ وجود دارد.
پولی میتال آهن، رنگ سیاه مایل به سرخ دارد و مجموعه يى از منرال های آهن است، که دربخش آهن استفاده میشود.
همچنان معدن سدیریت، در ولسوالی هاى سالنگ و جبل سراج و ساحات باغ لالا، ده بالا، شاتوتک و تاجکان این دو ولسوالی کشف شده؛ اما قرارداد استخراج آن، با کدام شرکت صورت نگرفته است.
سدیریت؛ از جمله سنگ های معادن آهن بوده و رنگ آن سرخ است.
کوارتز؛ رنگ سفید، شیرچایی و گلابی دارد که برای صنعت شیشه سازی و ذوب آهن، استفاده میشود.
